31 Januari 1986 : UMNO Mahu Runding Dengan PAS Kurangkan Ketegangan Politik

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1986, Umno telah menyatakan kesediaan mereka untuk berunding dengan PAS pada bila-bila masa bagi mencari persefahaman demi kepentingan umat Islam di negara ini. Tawaran rundingan ini dibuat oleh Ketua Pemuda Umno yang juga Menteri Pendidikan, Anwar Ibrahim sebagai reaksi terhadap ketegangan politik antara PAS dan Umno ketika itu.

Ketegangan ini berlaku sejak kegagalan Debat PAS-Umno pada akhir 1984, yang menyebabkan isu adalah Malaysia sebuah Negara Islam tidak dapat diselesaikan. Pada 22-23 September 1985, YADIM telah menganjurkan Muktamar Tentang Konsep Negara Islam yang telah merumuskan bahawa Malaysia adalah sebuah Negara Islam.

Sedangkan pada 6 Oktober 1985, PAS pula menganjurkan Simposium Negara Islam. Ketika merasmikan simposium ini, Yang Dipertua Agung PAS, Pak Yusof Rawa telah mempersoalkan resolusi muktamar anjuran YADIM tersebut. Simposium ini kemudiannya menolak anggapan bahawa Malaysia adalah sebuah Negara Islam.

Pada 19 November 1985, tercetus Tragedi Memali yang menimbulkan isu adakah Ustaz Ibrahim Libya syahid atau sebaliknya. Majlis Fatwa Kedah dan Majlis Fatwa Kebangsaan mengatakan tidak syahid atas alasan Malaysia adalah Negara Islam. Pimpinan PAS yang menganggap Malaysia bukan Negara Islam, berpegang sebaliknya. Manakala pemimpin Umno pula mengaitkan ketegangan ini dengan Amanat Haji Hadi, sehingga Dr Mahathir pada 30 Januari 1986 telah mengancam untuk mengambil tindakan ke atas ahli PAS.

Di sebalik ketegangan yang tidak boleh dijawab secara ilmiah oleh Umno ini, Ketua Pemuda Umno, Anwar Ibrahim telah membuka pintu rundingan kepada PAS pada 31 Januari 1986 untuk meredakan keadaan, walaupun Dr Mahathir sendiri tidak menunjukkan sikap yang positif. Namun, Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 13 Februari 1986 telah menyatakan persetujuan untuk berunding dengan Umno bagi mencari titik kebenaran dalam isu ini.

30 Januari 1990 : PAS Kelantan Lucutkan Jawatan Penggerak Kumpulan Islah

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1990, Badan Perhubungan PAS Kelantan telah bertindak melucutkan semua jawatan yang pegang oleh penggerak Kumpulan Islah, iaitu sekumpulan ahli PAS yang menentang kerjasama PAS dengan Semangat 46 (S46). Kumpulan Islah ini wujud pada awal 1989 setelah PAS bersetuju membentuk kerjasama politik dengan serpihan Umno.

Sepanjang rundingan antara PAS dan S46 yang dipimpin oleh Tengku Razaliegh Hamzah, kumpulan ini telah beranggapan bahawa serpihan Umno ini sebagai kelompok yang sesat, sedangkan pemimpin PAS melihat mereka sebagai sasaran dakwah (mad'u) yang mempunyai potensi membantu PAS dalam politik. Antara tokoh utama Kumpulan Islah ialah Ustaz Mohd Nor Idris dan Ustaz Mustapha Taib yang merupakan pimpinan Dewan Ulamak PAS Pusat. Mereka berpegang bahawa kerjasama dengan S46 hanya melahirkan kemenangan tempelan, bukannya kemenangan sejati.

Ketua Dewan Ulamak PAS Pusat, Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat telah menegur sikap mereka yang mengkafirkan ahli-ahli Umno. Sedangkan Dewan Ulamak PAS membahagikan ahli Umno kepada tiga golongan. Kelompok yang menolak hukum Islam secara sedar sahaja dianggap sesat kerana perbuatan mereka, sedangkan yang lain menjadi sasaran dakwah PAS.

Sebahagian ahli utama Kumpulan Islah adalah ahli-ahli Badan Perhubungan PAS Kelantan iaitu Ustaz Mawardi Ahmad (Timbalan Pesuruhjaya), Sabri Mohamad (Setiausaha Perhubungan), Ustaz Ismail Noh (Bendahari) serta Ustaz Mustapha Taib, Ismail Abdullah dan Wan Daud Wan Jusoh sebagai Ahli Jawatankuasa Perhubungan. Pada 26 Februari 1989, mereka telah diberikan amaran supaya menghentikan kegiatan ini atau mereka berhenti daripada Badan Perhubungan PAS Kelantan. Ekoran itu, dalam sesi 1989/1991, nama mereka telah digugurkan daripada badan tersebut.

Oleh kerana penentangan terbuka terus berlaku oleh Kumpulan Islah terhadap kerjasama PAS-APU, pada 7 Ogos 1989, satu pertemuan telah diadakan oleh mereka dengan Timbalan Presiden PAS, Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang di Rusila, tetapi gagal meredakan keadaan. Sebaliknya mereka terus menentang PAS dengan mengadakan majlis di Bechah Mulong, Kota Bharu pada 17 Ogos 1989.

Setelah beberapa siri rundingan gagal, PAS Kelantan telah membuat laporan tatatertib terhadap 10 orang aktivis Kumpulan Islah iaitu Ustaz Mawardi Ahmad, Sabri Mohamad, Ustaz Ismail Noh, Ustaz Mohd Nor Idris, Ustaz Mustapha Taib, Ustaz Wan Ismail Ahmad, Ustaz Wan Daud Wan Jusoh, Ismail Abdullah, Kamarulzaman Ismail dan Mohamad Awang Mat.

Kesemua 10 orang ahli PAS ini telah diberikan surat tunjuk oleh Jawatankuasa Tatatertib PAS pada 5 November 1989, yang diikuti oleh pemecatan tiga daripada mereka iaitu Ustaz Mohd Nor Idris, Ustaz Wan Ismail Ahmad (Wan Semail Machang) dan Ustaz Wan Daud Wan Jusoh. Untuk melicinkan perjalanan parti, PAS Kelantan pada 30 Januari 1990 telah melucutkan semua jawatan Sabri Mohamad, Ustaz Mustapha Taib dan Ustaz Ismail Noh dalam beberapa jawatankuasa peringkat Perhubungan PAS Negeri.

29 Januari 1981 : Dato' Asri Muda Cadang PAS Bentuk Kerjasama Dengan DAP

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1981, Yang Dipertua Agung PAS, Dato' Mohd Asri Haji Muda telah melontarkan pandangan bahawa PAS boleh bekerjasama dengan DAP dalam menghadapi pengundi bukan Melayu sebagai mana PAS pernah menyertai BN sebelumnya (1974-1977) yang turut dianggotai parti bukan Melayu seperti MCA dan MIC. Pandangan Mohd Asri ini merupakan satu strategi politik PAS dalam menghadapi Pilihan Raya Umum 1982. 

Hakikat kepentingan pakatan politik dengan orang bukan Melayu telah disedari oleh PAS terutama selepas tragedi 13 Mei 1969 ekoran pertambahan mendadak rakyat bukan Melayu di negara ini selepas merdeka. PAS telah menyertai Kerajaan Campuran dengan Perikatan pada 1973 dan membentuk BN pada 1 Jun 1974 yang turut disertai oleh parti-parti bukan Melayu seperti MCA, MIC, Gerakan dan parti-parti dari Sabah dan Sarawak.

Walau bagaimanapun, cadangan Mohd Asri telah mendapat kritikan keras daripada pimpinan dan ahli PAS terutama di Kelantan dan Terengganu. Yang paling lantang menentang kerjasama PAS dengan DAP ialah Ketua Dewan Ulamak PAS Pusat, Tuan Guru Haji Nik Abdul Aziz Nik Mat kerana menganggap kerjasama dengan DAP ini boleh memesongkan aqidah ahli-ahli PAS. Dewan Pemuda PAS Pusat yang dipimpin oleh Cikgu Mustafa Ali turut menentang cadangan ini dan mendesak Mohd Asri meletakkan jawatan.

Di kalangan ahli-ahli PAS, tindak balas terhadap cadangan Mohd Asri ini bukan sahaja berlaku dalam bentuk tentangan, tetapi telah membawa kepada pencalonan Haji Yusof Rawa sebagai Yang Dipertua Agung PAS yang baru dalam Muktamar Tahunan PAS Kali Ke-27 kerana beliau berpegang bahawa PAS tidak patut bekerjasama dengan DAP. Namun, Pak Yusof Rawa hanya bertanding jawatan Timbalan Yang Dipertua Agung PAS sahaja pada 1981 dan menang.

Ekoran respon negatif pimpinan dan ahli PAS ini, Mohd Asri telah mendedahkan bahawa PAS belum membuat sebarang rundingan dengan DAP dan PAS tiada niat bekerjasama dengan DAP. Pun begitu, kenyataan Yang Dipertua Agung PAS pada 29 Januari 1981 ini telah menjadi sebab Muktamar Tahunan PAS pada 17-19 April 1981 meluluskan usul supaya PAS meluaskan dakwah kepada orang Cina yang akhirnya membawa kepada penubuhan Majlis Perunding Cina (CCC) pada awal 1986. Mohd Asri sendiri dalam ucapan dasarnya telah berharap supaya PAS tidak bekerjasama dengan DAP kerana ia boleh menjadi modal politik BN.

28 Januari 1965 : Dr. Burhanuddin Al-Helmy Ditahan Bawah ISA

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1965, Yang Dipertua Agung PAS, Prof Dr Burhanuddin al-Helmy Mohd Noor telah ditahan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA) atas tuduhan bersubahat merancang penubuhan kerajaan dalam buangan di Karachi untuk menggulingkan Kerajaan Malaysia secara tidak demokrasi. Dr Burhanuddin telah menafikan keterlibatannya dan juga PAS dalam kegiatan subversif ini, sebaliknya mendakwa beliau telah menjadi mangsa politik musuh-musuhnya.

Pendirian PAS yang menolak penubuhan Malaysia dalam Mesyuarat Agung Khas PAS pada 15 Oktober 1961, sebaliknya mencadangkan penubuhan Melayu Raya telah menyebabkan PAS dituduh anti-Malaysia. Kerana isu Brunei kemudiannya, Indonesia telah melancarkan kempen Ganyang Malaysia! Konfrantasi Indonesia-Malaysia telah menyebabkan agen-agen negara jiran itu menyelusup ke Tanah Melayu.

Menurut kertas putih kerajaan, tokoh-tokoh politik pembangkang telah terlibat penyokong Indonesia. Antara yang dituduh sebagai perancang utama termasuklah Naib Yang Dipertua Agung PAS, Dato' Raja Mohd Hanifah Abdul Ghani yang ditahan ISA pada 26 Januari 1965. Dr Burhanuddin al-Helmy telah dibebaskan pada 14 Mac 1966 tetapi dikenakan pula sekatan politik sehingga 22 September 1969. Ekoran penahanan ini, pada 29 Januari 1965, Menteri Besar Kelantan yang juga Timbalan Yang Dipertua Agung PAS, Dato' Mohd Asri Haji Muda telah memangku jawatan utama PAS ini.

Di sebaliknya penafian Dr Burhanuddin al-Helmy yang beliau terlibat dengan kegiatan subversif ini, pihak Kerajaan Perikatan yang menahan beliau tidak pernah membuktikan tuduhan tersebut di mahkamah, sebaliknya Kerajaan hanya mengeluarkan kertas putih bertajuk 'A Plot is Exposed' pada 27 Februari 1965. Akibat penahanan dan siksaan semasa berasa di bawah ISA ini, Dr Burhanuddin al-Helmy telah jatuh sakit yang membawa kepada kematian beliau pada 25 Oktober 1969.

27 Januari 1972 : PAS Maklum Tentang Larangan Simbol Islam Dalam Pilihanraya

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1972, Setiausaha Agung PAS, Ustaz Abu Bakar Hamzah telah mengeluarkan pekeliling kepada jentera PAS di semua peringkat untuk memaklumkan kesan daripada pindaan Akta Pilihan Raya 1958 yang bertujuan mengharamkan penggunaan simbol mana-mana agama dalam pilihan raya. Sasaran utama mereka ialah untuk mengharamkan simbol Islam yang iaitu perkataan "Allah Muhammad" dan "Bulan Bintang" yang menjadi simbol PAS.

Sebelum itu, pada 7 Ogos 1971, Pemangku Pendaftar Pertubuhan telah memaklumkan kepada PAS tentang penggunaan nama "Parti Islam" selain simbol Bulan Bintang dan bendera yang tertulis Allah Muhammad sebagai mengelirukan orang ramai. Hal ini telah memaksa PAS mengubah unsur-unsur tersebut dari partinya.

Rentetan daripada itu, dengan berasaskan tragedi 13 Mei 1969, Timbalan Menteri Dalam Negeri, Dato Mohamed Yaacob telah memberi tahu Dewan Rakyat pada 4 Februari 1974 ketika membentangkan Rang Undang-undang Pindaan Akta Pilihan Raya, bahawa penggunaan simbol agama adalah "lebih berbahaya daripada eksploitasi terhadap perkara-perkara perkauman" dan "boleh mendatangkan bahaya kepada keamanan dan keselamatan negara."

Akibat dari sekatan ini, Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 24 Julai 1972 telah menggugurkan perkataan "Allah Muhammad" pada bendera PAS dan menggantikan "Bulan Bintang" dengan bulatan putih berlatar belakang hijau sebagai simbol PAS. Pindaan ini diputuskan oleh Mesyuarat Agung Tahunan PAS Ke-18 pada 28-29 Julai 1972 dan diluluskan oleh Pendaftar Pertubuhan pada 24 Februari 1973.

Pemakluman awal yang dibuat oleh Setiausaha Agung PAS pada 27 Januari 1972 ini adalah satu persiapan mental yang awal kepada seluruh jentera PAS kerana undang-undang baru ini akan menghilangkan identiti PAS sebelumnya, walaupun Kerajaan tidak pernah membuktikan bagaimanakah simbol-simbol Islam itu boleh menggugat keselamatan negara.

26 Januari 1974 : PAS Arah Kajian Teliti Sebelum Sertai Barisan Nasional

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1974, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah mengarahkan supaya Jawatankuasa Politik dan Ekonomi PAS Pusat dan Dewan Ulamak PAS Pusat memulakan kajian terperinci mengenai penyertaan PAS dalam BN dari sudut politik dan juga hukum syarak. PAS mengarahkan kajian terperinci ini adalah untuk menjadikan tindakan politik PAS bukan sahaja menguntungkan Islam, tetapi juga bertepatan dengan syarak.

Perkara ini berbangkit kerana Mesyuarat parti-parti yang menyertai kerajaan campuran pada 11 Januari 1974 telah mencadangkan kerjasama parti-parti tersebut dalam Pilihan Raya Umum 1974. Pendirian asal PAS ialah bersetuju dengan kerjasama parti-parti tersebut, tetapi tidak bersetuju menggunakan simbol yang sama sehingga identiti PAS hilang. Sebaliknya, parti-parti lain bersetuju supaya semua parti bertanding atas nama Barisan Nasional (BN).

Dewan Ulamak PAS Pusat pada 27 Januari 1974, setelah membuat kajian teliti, telah memutuskan keharusan penyertaan PAS dalam BN dengan syarat:

I. Dengan maksud khusus untuk menjayakan perjuangan mengisi tujuan-tujuan PAS;

II. Tidak menghilangkan identiti PAS; dan

III. PAS dikenali dengan simbolnya sendiri, walaupun bersatu atas platform.

Jawatankuasa Politik dan Ekonomi PAS Pusat pula setelah meneliti Perlembagaan BN dan mengkaji dari sudut politik, pada 16 February 1974 telah bersetuju supaya pindaan Perlembagaan BN dibuat terhadap perkara-perkara yang penting dan tidak merugikan PAS. Dengan asas yang dibina dari kajian-kajian ini, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah bersetuju supaya PAS turut serta dalam BN yang ditubuhkan pada 1 Jun 1974.

Dengan keputusan Jawatankuasa Kuasa Kerja Agung PAS ini, PAS telah menyertai BN untuk menghadapi Pilihan Raya Umum Keempat pada 24 Ogos 1974, tetapi ia telebih dahulu ia diterima dan diluluskan oleh Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Ke-20 pada 13-15 Jun 1974. Ketegasan sikap PAS dalam membentuk pendirian politik seperti yang dibuat ketika menyertai BN ini adalah untuk mengelakkan tindakan yang bercanggah dengan syarak dan merugikan politik Islam.

25 Januari 1989 : PAS Tegas Asas Islam Sebagai Syarat Utama Kerjasama Politik

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1989, Timbalan Yang Dipertua Agung PAS, Ustaz Fadzil Mohd Noor telah mempertegaskan bahawa PAS bersedia bekerjasama dengan mana-mana pihak termasuk serpihan Umno, dengan syarat pihak tersebut menerima Islam sebagai asas kerjasama. Ustaz Fadzil berkata demikian sebagai respon terhadap jemputan terbuka pemimpin serpihan Umno, Tengku Razaliegh Hamzah yang telah menubuhkan parti Semangat 46, untuk PAS bekerjasama dengan parti itu.

Isu kerjasama dengan serpihan Umno ini berbangkit setelah Mahkamah Agung pada 8 Ogos 1988 menolak rayuan untuk mengenepikan keputusan Mahkamah Tinggi Kuala Lumpur yang mengharamkan Umno pada 24 April 1987, dan kegagalan Tengku Razaliegh mendapatkan sokongan Dewan Rakyat untuk meminda Akta Pertubuhan pada 5 Disember 1988. Setelah itu, pimpinan Team B Umno ini mula menghadiri program anjuran PAS termasuk majlis Makan Malam Pemikiran Ummah pada 23 Disember 1988.

Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 20 Disember 1988 telah menggariskan asas utama kerjasama antara PAS dengan S46 dan Berjasa di mana PAS akan bertanding tidak kurang 38 kerusi Parlimen dan akan memimpin Negeri Kelantan, Terengganu dan Kedah jika menang pilihan raya. Asas kerjasama ini bertolak dari kertas Tahaluf Siasi yang disediakan oleh Ustaz Nakhaie Ahmad pada 13 Julai 1986 dan juga kertas Tahaluf oleh Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang yang diterima pada 9 Oktober 1988.

Pada 22 Januari 1988, Tengku Razaliegh telah menawarkan kerjasama politik kepada PAS secara terbuka setelah melalui rundingan awal sebanyak 18 kali. PAS menyambut positif tawaran ini, tetapi meletakkan Islam sebagai asas utama kerjasama ini. Menurut Ustaz Fadzil, kerjasama politik ini mestilah dibuat atas dasar syariat melalui konsep tahaluf siasi. Pada 4 November 1989, Majlis Syura Ulamak PAS telah memaklumkan kepada semua peringkat PAS bahawa perkara tahaluf ini telah dibincangkan oleh Majlis Syura Ulamak PAS sejak kertas Tahaluf dikemukakan pada 9 Oktober 1988 dengan kajian yang teliti terhadap soal waqi' (realiti) dan memandang jauh al-masalih al-mursalah untuk menegakkan maqasid syariah. Lanjutan daripada penegasan Ustaz Fadzil pada 25 Januari 1989 ini juga, pada 19-20 Mac 1990, Majlis Syura Ulamak PAS, Jawatankuasa Kerja PAS Pusat dan Jawatankuasa Kerja Dewan Ulamak PAS Pusat bermuzakarah berkait isu tahaluf ini supaya perlaksanaannya sentiasa menepati syarak.

24 Januari 2001 : Exco PAS Kelantan Ditarik Darjah Kebesaran Pertahan Isu Tanah Rakyat

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 2001, dua orang pimpinan PAS Kelantan yang juga anggota Exco Kerajaan Negeri Kelantan telah ditarik balik surat tauliah dan darjah kebesaran yang dianugerahkan oleh Sultan Kelantan, Sultan Ismail Petra kepada mereka. Dua pemimpin PAS tersebut ialah Ustaz Mohamad Daud al-Iraqi, Ketua Dewan Ulamak PAS Kelantan dan Takiyuddin Hassan, Ketua Dewan Pemuda PAS Kelantan.

Isu menarik balik pingat ini timbul ekoran tindakan Kerajaan Kelantan menolak permohonan pihak Istana Kelantan untuk menjadikan tanah di Bukit Camah (Gua Musang), Cabang Tongkat (Machang) dan Hutan Simpan Lebir (Gua Musang) sebagai 'living museum' dan pusat pengeluaran makanan Islam negara. Permohonan ini dibuat oleh Setiausaha Kerajaan Negeri, Dato' Wan Hashim Wan Daud pada 8 April 1999 atas alasan untuk menghargai sumbangan Sultan-sultan Kelantan terdahulu.

Penolakan ini telah menimbulkan kemurkaan Sultan Kelantan sehingga baginda bertindak menarik balik pingat Setia Mahkota Kelantan dan pingat Ahli Setia Kelantan masing-masing daripada Ustaz Mohamad Iraq dan Takiyuddin Hassan. Dalam kenyataan pihak Istana Kelantan, penarikan ini adalah hak mutlak Sultan Kelantan tanpa diberitahu sebab. Sedangkan di kalangan ahli-ahli politik tersebar berita bahawa ia berkait dengan penolakan terhadap permohonan tanah oleh Istana.

Kedua-dua anggota Exco Kerajaan itu dikatakan telah menentang pemberian tanah kepada Istana Kelantan dalam Mesyuarat Khas Exco Kerajaan pada 7 Januari 2001. Tetapi pihak Istana Kelantan menafikan tindakan tersebut berkait dengan isu permohonan tanah ini.

Sebagai tindak balas terhadap sikap Istana Kelantan, Ketua Dewan Pemuda PAS Pusat, Mahfuz Omar telah menyifat tindakan ini sebagai memalukan rakyat Kelantan kerana kedua-dua anggota Exco Kerajaan itu menjadi wira yang mempertahankan hak rakyat. Dalam pada itu juga, Takiyuddin selalu Penasihat Undang-undang PAS Kelantan telah mencadangkan pindaan Perkara 15 dan 39 Perkembangan Negeri Kelantan untuk menghadkan kuasa raja dalam urusan pentadbiran sahaja, selaras Jadual Kelapan Perlembagaan Persekutuan.

23 Januari 1980 : Pemimpin PAS Ditahan ISA Ekoran Bela Nasib Petani Dalam Isu Harga Padi

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1980, 14 orang ahli PAS termasuk tiga pimpinan PAS Kedah telah ditahan di bawah Akta Keselamatan Dalam Negeri (ISA) kerana didakwa menjadi dalang utama yang membawa kepada berlakunya demonstrasi isu harga padi di Alor Setar pada 19 Januari 1980. Tiga pemimpin PAS Kedah yang ditahan ialah Ustaz Abdul Halim Arshat (Ahli Jawatankuasa Kerja PAS Pusat merangkap Setiausaha PAS Kedah), Ustaz Osman Marzuki (Setiausaha PAS Padang Terap) dan Solahuddin Mansur (Setiausaha Kerja PAS Kedah).

Isu harga padi ini telah timbul pada akhir 1979 ekoran dasar baru berkaitan subsidi padi dan sistem kopun yang diperkenal oleh Kerajaan BN. Para petani telah membangkitkan perkara berkait masalah pengangkutan untuk mengangkut padi dan juga operasi waktu pejabat yang menyulitkan urusan mereka.

PAS telah memainkan peranan penting untuk menggerakkan kesedaran petani untuk bertindak menuntut hak mereka, terutama menolak sistem kupon dan mendesak kenaikkan harga padi. Ekoran dari tekanan yang kuat ini, kerajaan terpaksa menghantar Menteri Pertanian, Dato' Shariff Ahmad, Menteri Perusahaan Awam, Dato' Abdul Manan Osman, Menteri Besar Kedah, Dato' Seri Syed Nahar Shahabuddin dan Pengarah Lembaga Padi Negara (LPN), Dato' Mohamad Shafie untuk berunding dengan pemimpin persatuan petani.

Kemuncak kepada tindak balas petani ini, pada 19 Januari 1980, satu demonstrasi besar-besaran diadakan oleh petani padi di Wisma Negeri, Alor Setar hingga memaksa Ketua Polis Daerah Kota Setar mengeluarkan perintah berkurung pada 19 Januari 1980 untuk membendung kebangkitan petani. Akibatnya, pada 23 Januari 1980, 14 orang ahli PAS telah ditahan di bawah ISA atas pelbagai tuduhan termasuk membahayakan keselamatan negara dengan menghasut petani. Perintah berkurung ini telah ditamatkan pada 25 Januari 1980 setelah keadaan reda.

Yang Dipertua Agung PAS, Dato' Mohd Asri Haji Muda ketika menyampaikan Ucapan Dasar dalam Muktamar Khas PAS pada 2 Mac 1980 kerana isu ISA ini, menjelaskan bahawa penahanan ini adalah satu usaha kerajaan untuk melumpuhkan kebangkitan Islam yang diperjuangkan oleh PAS setelah berlaku revolusi di Iran.

22 Januari 1986 : PAS Tubuhkan CCC Sebagai Strategi Politik Dakwah Terhadap Orang Cina

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1986, PAS telah menubuhkan Majlis Perunding Cina (CCC) sebagai satu langkah dakwah melalui politik untuk mendekatkan orang bukan Islam, khususnya Cina kepada Islam. Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah menyerahkan kepada Lajnah Perhubungan dan Hal Ehwal Luar PAS yang dipimpin oleh Syed Ibrahim Syed Abdul Rahman untuk melaksanakan penubuhan CCC ini.

Semenjak Muktamar Tahunan PAS Ke-27 pada 17-19 April 1981, PAS telah mengambil ketetapan untuk meluaskan dakwah kepada orang Cina setelah berbangkit isu kerjasama PAS-DAP menjelang Pilihan Raya Umum 1982. Namun begitu, tiada usaha serius ke arah itu sehinggalah Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 5 Oktober 1985 membincangkan langkah-langkah untuk berdialog dengan orang bukan Islam.

Dalam soal ini, PAS menetapkan empat prinsip dalam rundingan dengan orang bukan Islam, iaitu:

I. Pendekatkan Islam berdasarkan al-Quran dan Sunnah;

II. Perkara-perkara lanjut dan perinci tidak dilibatkan dalam dialog;

III. Isu-isu sensitif yang merugikan perjuangan Islam mesti dielakkan; dan

IV. Hanya pimpinan yang berkeupayaan sahaja boleh mewakili PAS.

Lanjutan daripada ketetapan ini, pada 9 November 1985, Naib Yang Dipertua Agung PAS, Ustaz Mohd Nakhaie Ahmad telah mengemukakan kepada Jawatankuasa Kerja Agung PAS sebuah kertas bertajuk "Laporan Dialog Dengan Orang-orang Cina" yang menggariskan tiga pilihan pendekatan PAS iaitu:

I. PAS memimpin kerjasama dengan parti-parti Cina seperti MCA, Gerakan dan DAP; atau

II. PAS membuka keahlian kepada orang bukan Islam; atau

III. PAS menubuhkan jentera kerja bagi orang Cina untuk membantu PAS dalam Pilihan Raya Umum Ketujuh pada 1986.

Sebagai langkah untuk melaksanakan dakwah PAS kepada Orang-orang Cina, PAS pada 22 Januari 1986 telah memberi mandat kepada tiga pimpinannya iaitu Ustaz Mohd Nakhaie, Ustaz Hassan Shukri dan Syed Ibrahim untuk mewakili PAS dalam dialog-dialog bersama masyarakat Cina, selain mengambil ketetapan untuk menubuhkan CCC sebagai jentera Kerja PAS bagi orang Cina.

CCC yang ditubuhkan ini dipengerusikan oleh Syed Ibrahim, manakala Penasihat Undang-undang Persatuan Sin Han, Yong Sien menjadi Timbalan Pengerusi CCC. Sedangkan ahli-ahlinya terdiri daripada anggota lajnah tersebut iaitu Ahmad Subky Latif sebagai setiausaha, Ustaz Yahya Othman, Mohd Ridhuan Daniel Oon, Mohd Kamal Koh, Abdul Shukur Harun dan Abdul Razak Ayub sebagai ahli-ahli.

21 Januari 1999 : Kerjasama Dengan DAP Sebagai Strategi PAS Untuk Pilihanraya Umum Ke-10

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1999, Bendahari PAS Pusat yang juga Timbalan Menteri Besar Kelantan, Ustaz Datuk Abdul Halim Abdul Rahman telah mendedahkan kepada media bahawa PAS akan membentuk kerjasama dengan parti-parti pembangkang termasuk DAP sebagai strategi menghadapi Pilihan Raya Umum Ke-10 yang jangka berlaku dalam tahun 1999. Sebelum ini, PAS tidak pernah membuat kerjasama politik dengan DAP terutama dalam pilihan raya.

Hubungan politik PAS-DAP mula terbentuk secara terbuka apabila PAS menubuhkan Majlis Gerakan Keadilan Rakyat Malaysia (GERAK) pada 22 September 1998 untuk memperjuangkan isu Datuk Seri Anwar Ibrahim atas dasar kemanusiaan. Melalui hubungan dalam GERAK ini, ahli-ahli PAS mulai menerima DAP sebagai rakan politiknya. Setelah penubuhan Parti Keadilan National (PKN kini PKR) pada 4 April 1999, parti-parti pembangkang terdiri daripada PAS, DAP, PRM dan PKN telah mengatur kerjasama sehingga terbentuk Barisan Alternating (BA) pada 28 April 1999. 

Kenyataan peribadi Bendahari PAS pada 21 Januari 1999 ini pada mulanya menjadi polemik kerana manipulasi media yang mempersoalkan kerjasama PAS-DAP, tetapi telah dipertahankan oleh Mursyidul Am PAS, Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat. Menurut Mursyidul Am PAS itu, bahawa PAS bersedia bekerjasama dengan mana-mana pihak yang sanggup menerima dasar PAS termasuk DAP, malah dengan syaitan juga. Pandangan Tuan Guru Nik Abdul Aziz disokong oleh pimpinan pembangkang, tetapi dijadikan isu oleh media kerana PAS kononnya mahu bekerjasama dengan syaitan.

Isu utama yang mencetuskan polemik dalam hubungan PAS-DAP ialah keengganan parti cauvinis Cina itu untuk menerima dasar Islam PAS, terutama matlamat PAS untuk menegakkan Negara Islam. Sejak awal memimpin DAP, Lim Kit Siang menolak konsep Negara Islam PAS sehingga Presiden PAS, Ustaz Dato' Fadzil Mohd Nor mempertegaskan pada 10 April 1999 bahawa matlamat utama PAS adalah menegakkan Negara Islam. Sedangkan Lim Kit Siang pada 24 April 1999 berkeras supaya kerjasama PAS-DAP hendaklah tidak membawa kepada menjadikan Malaysia sebagai Negara Islam.

Bagi menjayakan strategi yang didedahkan oleh Bendahari PAS pada 21 Januari 1999 ini, PAS kemudiannya mengambil pendirian bahawa kerjasama BA adalah pakatan politik atas isu kemanusiaan ekoran penindasan politik yang berlaku sejak 1998, bukannya untuk menegakkan Negara Islam dengan mengambil model Half al-Fudhul. Tetapi PAS tetap bertegas bahawa Negara Islam kekal menjadi objektif utamanya, sedangkan pakatan BA hanya strategi jangka pendek PAS ke arah tersebut.

20 Januari 1996 : PAS Terima Laporan Negatif Tentang Kerjasama Dengan Parti S46

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1996, PAS Pusat menerima laporan daripada Jawatankuasa Post Mortem Pilihan Raya Umum 1995 yang melaporkan bahawa wujudnya kesan negatif kepada PAS dalam kerjasama dengan Parti Melayu Semangat 46 (PMS46), dan laporan tersebut telah mencadangkan supaya PAS bersendirian dalam Pilihan Raya akan datang. Jawatankuasa Post Mortem ini telah ditubuhkan oleh Jawatankuasa Kerja PAS Pusat pada 7 Mei 1995 untuk mengkaji secara menyeluruh prestasi PAS dalam Pilihan Raya Umum 1995 dengan diketuai oleh Cikgu Mustafa Ali.

Menurut laporan yang bertajuk "PAS dan Pilihan Raya: Satu Strategi," bahawa dalam Pilihan Raya Umum 1995, kerjasama PAS-PMS46 untuk memenangkan calon PAS bukan sahaja merosot, tetapi hampir tidak wujud di sesetengah negeri kerana parti serpihan Umno itu bukan sahaja tidak mempunyai jentera, tetapi mereka telah 'memperkudakan' PAS untuk kepentingan calon mereka.

Atas sebab itu, kebanyakkan PAS Negeri berpandangan lebih baik kerjasama ini ditamatkan dan menganggap PMS46 adalah liabiliti kepada PAS. Antara negeri yang PAS tidak mendapat kerjasama PMS46 kerana ketiadaan jentera ialah Pahang, Perak, Selangor, Melaka, Negeri Sembilan, Johor, Kedah dan Pulau Pinang. Pada umumnya, PMS46 hanya mempunyai pimpinan di peringkat Pusat dan Negeri sahaja, sedangkan organisasi Bahagian dan Cawangan telah lumpuh. Namun PMS46 tetap bertanding lebih banyak kerusi termasuk di tempat mereka tidak mempunyai jentera sama sekali, sekali gus menjadikan PAS sebagai jentera mereka.

Sebaliknya, di kerusi yang ditandingi oleh PAS, mereka tidak membantu dan tidak mempunyai jentera. Keadaan ini menyebabkan ahli-ahli PAS merasakan kerjasama ini telah membolehkan rakan politik memperalatkan PAS dan menjadi liabiliti kepada PAS.

Berasaskan dapatan kajian yang dibuat oleh Jawatankuasa Post Mortem ini, pada 20 Januari 1996, mereka mengemukakan laporan tersebut kepada PAS sebagai usulan dalam merangka strategi untuk Pilihan Raya Umum akan datang. Jawatankuasa ini mencadangkan supaya PAS menamatkan hubungan dengan PMS46 atas asas politik tersebut, tetapi Presiden PAS, Datuk Fadzil Mohd Nor mempertegaskan bahawa kerjasama ini dibentuk berdasarkan syariat, dan dirombak juga berdasarkan syariat. Namun, kerana isu-isu yang berbangkit kemudiannya, pada 14 Julai 1996, hubungan dengan PMS46 telah diputuskan.

19 Januari 1993 : PAS Sikap Berkecuali Dalam Isu Imuniti Raja-raja Melayu

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1993, PAS telah mengambil sikap berkecuali di Dewan Rakyat dalam isu pindaan Perlembagaan Persekutuan bagi menghapuskan imuniti Raja-raja Melayu.Krisis Raja-raja Melayu ini berlarutan dari pergeseran Istana Kelantan dengan Kerajaan BN Kelantan yang membawa kepada kemenangan PAS-APU pada 21 Oktober 1990, diikuti oleh isu kereta Lambogini Diablo yang diimport oleh Sultan Kelantan pada 19 Mac 1992, hinggalah meletus isu antara Istana Johor dengan jurulatih hoki, Douglas Gomez pada akhir 1992.

Pergeseran antara Umno dengan Raja-raja Melayu ini telah menyebabkan wujud usaha untuk melucutkan kekebalan (imuniti) Raja-raja Melayu, yang kemudiannya dipersetujui oleh Timbalan Presiden PAS, Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang dan Ketua Dewan Ulamak PAS, Tuan Guru Nik Abdul Aziz atas asas imuniti tidak selari dengan hukum Islam. Namun begitu, Presiden Semangat 46, Tengku Razaliegh Hamzah menentangnya kerana menganggap ia akan melemahkan kedaulatan raja dan menjejaskan ketuanan Melayu.

Jawatankuasa Harian PAS Pusat pada 12 Disember 1992 telah menyokong usaha menghapuskan imuniti ini kerana Islam tidak membezakan sesiapa. Walau bagaimanapun, pada 13 Januari 1993, Majlis Syura Ulamak PAS dan Jawatankuasa Kerja PAS Pusat telah mengambil pendirian bahawa PAS menyokong penghapusan imuniti ini dan mengarahkan ahli-ahli Parlimen PAS supaya mengemukakan pandangan Islam di Dewan Rakyat yang akan bersidang pada 18 dan 19 Januari 1993. Tetapi PAS juga mengambil sikap untuk mengundi di Dewan Rakyat mengikut pendirian Majlis Raja-raja yang bersidang pada 16 Januari 1993, di mana Sultan Kelantan telah menolak usul ini, begitu juga sikap Semangat 46.

Ekoran sikap Sultan Kelantan ini, pada 18 Januari 1993, Timbalan Presiden PAS telah berucap di Dewan Rakyat untuk menyokong usul tersebut menurut pandangan Islam, tetapi ketika Undian Rang Undang-undang Perlembagaan (Pindaan) 1993 pada 19 Januari 1993, PAS telah mengambil sikap berkecuali untuk menjaga hubungan baik PAS dengan Raja-raja Melayu dan juga Semangat 46, terutama dalam konteks Kerajaan Kelantan yang diperintah oleh PAS.

18 Januari 1985 : Ahli PAS Dibunuh Dalam Pilihanraya Kecil Padang Terap

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1985, seorang ahli PAS, saudara Othman Talib telah dibunuh oleh penyokong BN dalam Pilihan Raya Kecil Parlimen Padang Terap, Kedah. Othman Talib dan beberapa ahli PAS telah diserang dalam keganasan penyokong BN yang membunuh dan mencederakan ahli-ahli PAS.

Pilihan Raya Kecil Padang Terap diadakan pada 19 Januari 1985 setelah perlantikan Ahli Parlimen Padang Terap, Tan Sri Syed Ahmad Syed Mahmud Shahabuddin, yang juga bekas Menteri Besar Kedah sebagai Yang Dipertua Negeri Melaka pada 4 Disember 1984. PAS telah meletakkan Ustaz Abdul Halim Arshat sebagai calonnya menentang calon BN, Baharom Abu Bakar dan dua calon Bebas yang dimenangi oleh calon BN dengan majoriti 5,702 undi.

Pilihan raya kecil ini diadakan dalam suasana tegang kerana Umno terpalit dengan isu BMF, isu Mantoya yang menjatuhkan Datuk Syed Nahar dan perbalahan Umno dengan MCA yang menyebabkan Umno menyerang PAS dengan isu kafir-mengkafir. Suasana politik diwarnai dengan isu Debat PAS-Umno yang terakhir dengan perisytiharan oleh Penyimpan Mohor Besar Raja-raja pada 8 November 1984 yang membatalkan debat tersebut. Pada 9 November 1984, kerajaan membentangkan kertas putih bertajuk 'Ancaman Kepada Perpaduan Umat Islam dan Keselamatan Negara' di Dewan Rakyat yang secara langsung mengaitkan PAS sebagai ancaman kepada Perpaduan umat.

Pada 3 Disember 1984, Majlis Raja-raja telah memperakukan fatwa Majlis Fatwa Kebangsaan yang mengharamkan perbuatan mengkafirkan sesama Islam yang berlaku antara PAS dan Umno. Dalam konflik inilah berlakunya pilihan raya kecil tersebut.

Tragedi berdarah yang berlaku pada 18 Januari 1985 ini terjadi di Felda Lubuk Merbau yang membunuh Othman Talib dan mencederakan Ibrahim Tahir, Nasir Muhamad, Shamsuddin Sulaiman, Ayub Mat Shah dan Ahmad Tahir akibat diserang oleh 200 penyokong BN. Menurut Ustaz Fadzil Mohd Noor, Pengarah Pilihan Raya Kecil Padang Terap yang juga Timbalan Yang Dipertua Agung PAS, tragedi ini berlaku kerana serangan penyokong BN yang bertindakan ganas dan menggunakan kekerasan, sedangkan polis membiarkan sahaja kejadian tersebut untuk kepentingan BN.

Tragedi 18 Januari 1985 ini menurut Yang Dipertua Agung PAS, Pak Yusof Rawa dalam Ucapan Dasar Muktamar Tahunan PAS Kali Ke-31 pada 14-16 April 1985 akan membakar semangat jihad ahli-ahli PAS dalam perjuangan menegakkan Islam. Kematian Othman Talib menurut beliau adalah satu syahid, dan ini menunjukkan PAS telah sampai ke tahap mengorbankan nyawa dalam perjuangannya, iaitu satu tuntutan dalam mencapai kemenangan Islam.

17 Januari 1988 : PAS Setuju Kerjasama Dengan DAP Dan Parti Sosialis Dalam Isu ISA

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1988, Jawatankuasa Kerja PAS Pusat telah mengambil persetujuan untuk membentuk kerjasama politik dengan DAP DAN Parti Sosialis Rakyat Malaysia (PSRM) bagi menentang penyalahgunaan ISA oleh Kerajaan BN ekoran dari Operasi Lalang yang dilakukan pada 27 Oktober 1987. Operasi ini telah menahan 107 memimpin pembangkang, NGO dan ahli-ahli akademik ekoran daripada pergeseran politik antara Umno dan MCA ketika itu.

Pada mulanya, para memimpin politik Cina dari MCA, Gerakan dan DAP telah membangkitkan isu perkauman dengan mempersoalkan hak-hak istimewa orang Melayu, yang kemudiannya membawa kepada perhimpunan besar-besaran anjuran Pergerakan Pemuda Umno yang dipimpin oleh Datuk Mohd Najib Tun Razak di Stadium TPCA, Kampung Baru pada 17 Oktober 1987 yang hampir menceruskan semula rusuhan kaum.

Bertindakan atas isu perkauman ini, Kementerian Dalam Negeri (KDN) telah melancarkan Operasi Lalang pada 27 Oktober 1987 di mana pimpinan PAS, PSRM dan DAP adalah antara yang ditahan, walaupun PAS pada 10 Oktober 1987 telah mengadakan ahli-ahlinya supaya tidak terlibat dengan isu perkauman. Ekoran itu, pada 19 November 1987, PAS telah menghantar memorandum kepada Perdana Menteri, Dr Mahathir Mohamed untuk menjelaskan ketidakterlibatan PAS dalam isu perkauman, sebaliknya Umno dan MCA yang bergeser sehingga mencetuskan krisis.

Pada pandangan PAS, penahanan ISA ini adalah bukan semata-mata isu perkauman, tetapi lebih untuk menjamin kelangsungan politik BN selepas perpecahan Team A dan Team B Umno dalam pemilihan parti itu yang diikuti oleh perselisihan antara Umno dengan MCA dan Gerakan. Pada 22 November 1987, PAS telah menemui Ketua Polis Negara, Tan Sri Hanif Omar untuk membincangkan isu penyalahgunaan ISA ini.

Bagi mengukuhkan lagi gerakan menentang ISA ini, PAS telah mengambil langkah membentuk kerjasama dengan parti-parti pembangkang terutama DAP dan PSRM mulai 17 Januari 1988 sebagai satu kerjasama atas dasar kemanusiaan.

16 Januari 1957 : PAS Kelantan Dan Terengganu Susun Strategi Kuasai Terengganu

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1957, Badan Perhubungan PAS Kelantan dan Terengganu yang dipimpin oleh Mohd Asri Haji Muda selaku Pesuruhjaya telah mengadakan mesyuarat bagi menyusun dan merancang pergerakan organisasi PAS yang sekali gus meluaskan pengaruh PAS di Terengganu. Sebelum ini, semenjak 1954, Mohd Asri telah memimpin PAS Daerah Pantai Timur yang meliputi Kelantan, Terengganu dan Pahang, tetapi PAS belum berkembang di Terengganu.

Setelah PAS berjaya menyertai Pilihan Raya Umum 1955 di Kelantan dan Pahang, PAS telah mengecilkan wilayah pentadbiran Mohd Asri kepada Kelantan dan Terengganu sahaja mulai 1956. Hasilnya, pada 6 Julai 1956, PAS berjaya menubuhkan cawangan yang pertama di Terengganu dengan tertubuhnya PAS Cawangan Dungun pimpinan Tuan Guru Haji Zainal Abidin Aman. Berbeza dengan negeri lain, Terengganu adalah negeri yang terakhir di Semenanjung yang menerima pengaruh PAS. Tetapi pada akhir 1956, Terengganu telah menerima penghijrahan beberapa pimpinan utama PAS seperti Dr Haji Abbas Alias, Ustaz Zabidi Ali dan Ustaz Ahmad Azam Hanifah yang bertugas di Terengganu. Turut bersama PAS ialah beberapa bekas pimpinan Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM) seperti Tuan Guru Haji Abbas Mohamad dan Mohd Daud Abdul Samad, selain Su Mahmud Dato' Amar, anak bekas Menteri Besar Terengganu.

Bertolak dari perkembangan ini, Badan Perhubungan PAS Terengganu menyusun langkah meluaskan pengaruh PAS sehingga dapat ditubuhkan PAS Cawangan Kuala Terengganu (1956), Kemaman (1957), Besut (1957), Kuala Berang (1958) dan Kuala Terengganu Utara (1959). Perkembangan PAS berlaku dengan pesat mulai 1957 sehingga PAS mempunyai cawangan dan cabang di seluruh Terengganu menjelang Pilihan Raya Umum 1959.

Kesan dari perkembangan pesat ini, dalam Pilihan Raya Umum 1959, PAS telah berjaya memenangi 13 dari 24 kerusi DUN Terengganu, sedangkan Perikatan dan Parti Negara (PN) masing-masing mendapat tujuh dan empat sahaja. Ini membolehkan PAS membentuk kerajaan yang diketuai Mohd Daud Abdul Samad yang diangkat sebagai Menteri Besar pada 29 Jun 1959. PAS juga turut menguasai kerusi Dewan Rakyat di Terengganu apabila tokoh-tokoh utama PAS seperti Dr Burhanuddin al-Helmy, Khadijah Sidek dan Ustaz Hassan Adli yang masing-masing telah memenangi kerusi Parlimen Besut, Dungun dan Kuala Terengganu. Turut menang dengan kerjasama PAS ialah memimpin PN, Dato' Onn Jaafar di Kuala Terengganu, selain seorang lagi calon PAS, Harun Pilus yang menang di Hulu Terengganu.

Perancangan Badan Perhubungan PAS Kelantan dan Terengganu pada 16 Januari 1957 untuk meluaskan pengaruh PAS di Terengganu melalui gerakan pengukuhan organisasi ini telah berjaya mengembangkan pengaruh PAS sehingga Terengganu menjadi kubu terkuat PAS semenjak 1959 hingga kini.

15 Januari 1976 : PAS Tuntut Peranan Islam Lebih Besar Dalam Kerajaan BN Pasca Era Tun Razak

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1976, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah mengambil pendirian supaya PAS menuntut peranan yang lebih besar dalam Kerajaan BN bagi memelihara kedudukannya dalam pakatan politik yang dibentuk pasca 13 Mei 1969 itu. Tuntutan PAS ini adalah satu usaha untuk meningkatkan peranan Islam dalam kerajaan selepas kematian Tun Abdul Razak pada 14 Januari 1976.

Antara tuntutan penting PAS ialah supaya jawatan Timbalan Perdana Menteri Kedua diberi kepada PAS, selain tambahan jawatan menteri, timbalan menteri dan setiausaha parlimen. PAS turut menolak cadangan perlantikan Ghafar Baba sebagai Timbalan Perdana Menteri, sebaliknya mencadangkan supaya Datuk Ghazali Shafie dilantik ke jawatan tersebut.

Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 11 Mei 1976 selanjutnya mengambil ketetapan supaya PAS mengubah strategi dakwahnya dalam kerajaan pimpinan Datuk Hussein Onn dengan meningkatkan usaha yang lebih berkesan untuk menerapkan nilai-nilai Islam dalam pemerintahan negara ke tahap paling maksimum - iaitu untuk memenuhi tujuan utama penyertaan PAS dalam BN sebelumnya.

Yang Dipertua Agung PAS, Datuk Mohd Asri Haji Muda turut mempertegaskan tuntutan PAS supaya Perdana Menteri memperkenalkan Islam dalam segenap lapangan kehidupan. Dalam Ucapan Dasar Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Ke-22 pada 5-6 Ogos 1976 itu, Datuk Mohd Asri turut mempertegaskan cita-cita PAS untuk menegakkan negara Islam.

Hasil dari desakan ini, PAS bukan sahaja mendapat tambahan kerusi dalam kabinet, tetapi juga dapat menerapkan nilai-nilai Islam dalam kerajaan. Bahkan dalam persidangan undang-undang pada 25-27 Julai 1976, Datuk Mohd Asri telah mencadangkan supaya Akta Undang-undang Sivil dipinda bagi membolehkan undang-undang Islam dikembalikan ke tempat asalnya.

Tuntutan PAS pada 15 Januari 1976 supaya PAS lebih berperanan dalam kerajaan bukan semata-mata untuk meningkatkan peranan politik PAS, tetapi supaya Islam diangkat ke tempat sewajarnya dalam pemerintahan negara.

14 Januari 1956 : Jawatankuasa Politik PAS Ditubuhkan, Gariskan Dasar PAS Tentang Merdeka

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1956, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah menubuhkan Jawatankuasa Politik PAS yang mempunyai peranan khusus untuk merangka dasar-dasar politik PAS terutamanya dalam menghadapi perjuangan kemerdekaan. Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Dr Haji Abbas Alias, Yang Dipertua Agung PAS dan Abdul Hamid Syarif sebagai Setiausaha, manakala Tuan Guru Haji Ahmad Tuan Husin, Prof Zulkifli Mohamad, Ustaz Othman Abdullah dan Musa Ma Jinu sebagai ahli-ahli.

Selepas Pilihan Raya Umum 1955, Perikatan telah menguasai Majlis Undangan Persekutuan dengan Tunku Abdul Rahman Putra sebagai Ketua Menteri. Usaha menuntut kemerdekaan dipertingkatkan, dan PAS memainkan peranan untuk memastikan kedudukan Islam Dan ketuanan Melayu dijamin oleh Perlembagaan.

Dalam Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Keempat pada 26-28 Disember 1955, Dr Haji Abbas telah menggariskan asas tuntutan kemerdekaan PAS, iaitu:

i. Merdeka tidak lewat dari 1959;

ii. Melayu sebagai kebangsaan tunggal dan bahasa Melayu sebagai bahasa rasmi;

iii. Islam menjadi panduan pentadbiran negara berasaskan Al-Quran dan Sunnah; dan

iv. Menghapuskan jawatan Penasihat British.

Antara langkah penting yang dilaksanakan terhadap penegasan Dr Haji Abbas dalam memperjelaskan dasar politik tentang kemerdekaan ialah dengan menubuhkan Jawatankuasa Politik PAS. Jawatankuasa ini kemudiannya telah berjaya menyediakan memorandum 18 perkara pada 22 April 1956 bertajuk "Maklumat Jus Soli." Memorandum ini bertujuan untuk membantah tuntutan orang bukan Melayu supaya kerakyatan diberi secara jus soli (berdasarkan tempat lahir) kepada orang asing. PAS menyerahkan pandangannya ini kepada Pesuruhjaya Tinggi British, Penasihat-penasihat Inggeris, Raja-raja Melayu dan ahli-ahli Majlis Undangan Persekutuan.

Kedua, pada 14 Julai 1956, PAS telah menyerahkan satu memorandum kepada Suruhanjaya Reid berkaitan cadangan PAS dalam penggubalan Perlembagaan Persekutuan. Cadangan Jawatankuasa Politik PAS ini telah diluluskan oleh Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 1 Jun 1956 sebelum diangkat kepada Suruhanjaya Perlembagaan itu.

Keberkesanan Jawatankuasa Politik PAS yang ditubuhkan pada 14 Januari 1956 ini telah membolehkan PAS mengemukakan gagasan yang kukuh dalam perjuangan kemerdekaan walaupun pandangan PAS gagal mempengaruhi Suruhanjaya Reid dalam penggubalan Perlembagaan Persekutuan.

13 Januari 1987 : PAS Sedia Bermuzakarah Dengan UMNO Dalam Isu Agama

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1987, Naib Yang Dipertua Agung PAS, Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang dilaporkan oleh Utusan Malaysia bahawa beliau telah menegaskan kesediaan PAS untuk bermuzakarah dengan Umno dalam isu-isu keagamaan. Naib Yang Dipertua Agung PAS itu dilaporkan berkata demikian dalam ceramah pertamanya sejurus pulang dari Amerika Syarikat bersama Cikgu Mustafa Ali, Ketua Dewan Pemuda PAS Pusat.

Isu muzakarah PAS-Umno ini timbul semula selepas isu Debat PAS-Umno pada 1984 ekoran satu forum antara Anwar Ibrahim (Umno) dengan Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang (PAS) anjuran MISG di Peoria, Amerika Syarikat pada 24-25 Disember 1986. Ekoran dari forum ini, Naib Yang Dipertua Agung PAS, Ustaz Nakhaie Ahmad berkata, PAS terbuka untuk bermuzakarah dengan Umno jika kedua-dua parti bersedia mengikuti syariat Islam, yang kemudiannya dijawab oleh Dr Mahathir pada 29 Disember 1986 bahawa Umno sedia berkerjasama dengan PAS jika parti Islam mengikuti Islam yang sebenar.

Anwar Ibrahim sendiri dalam forum tersebut melahirkan keazaman untuk menghidupkan semula muzakarah PAS-Umno sebagai lanjutan dari pada forum anjuran MISG tersebut. Kenyataan Anwar Ibrahim disambut positif oleh Timbalan Yang Dipertua Agung PAS, Ustaz Fadzil Mohd Nor pada 2 Januari 1987. Pada 3 Februari 1987 Pak Yusof Rawa selaku Yang Dipertua Agung PAS telah mendedahkan bahawa Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 28 Januari 1987 telah bersetuju menyertai muzakarah tersebut, sedangkan Majlis Tertinggi Umno turut bersetuju pada 7 Februari 1987.

Pada pandangan PAS, muzakarah ini dipersetujui kerana umat Islam di negara ini sedang mengalami perpecahan yang serius dan PAS sebagai gerakan Islam bertanggungjawab ke arah perpaduan ummah. PAS bersikap positif dalam menangani gejala perpecahan selepas tragedi Memali pada akhir 1985.

Laporan tentang kenyataan Tuan Guru Haji Abdul Hadi pada 13 Januari 1987 tentang kesediaan PAS untuk bermuzakarah dengan Umno ini adalah bertolak daripada keyakinan PAS bahawa mereka boleh mengendalikan muzakarah ini bagi membawa Umno ke landasan yang betul mengikut syariat Islam. Hal ini dipertegaskan oleh Pak Yusof Rawa dalam Ucapan Dasar Yang Dipertua Agung PAS pada Muktamar Tahunan PAS, 11-12 April 1987.

12 Januari 1969 : Jawatankuasa Penapisan Calon PAS Atasi Isu Khianat Parti

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1969, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah menubuhkan Jawatankuasa Menapis dan Menetapkan Calon-calon PAS yang diberi tanggungjawab "untuk menetapkan calon-calon yang akan bertanding itu secara muktamad." Jawatankuasa ini dipengerusikan oleh Datuk Mohd Asri Haji Muda, Yang Dipertua Agung PAS, selain turut dianggotai oleh Ustaz Hassan Adli Mohd Arshad, Ustaz Abu Bakar Hamzah, Mohd Taha Kalu, Ustaz Yusof Rawa, Ustaz Amaluddin Darus, Abdullah Akin dan Ustaz Abdullah Zawawi Hamzah.

Pembentukan Jawatankuasa ini mempunyai dua tujuan utama. Pertama, untuk membolehkan PAS memilih calon-calon berwibawa dan bertanding di tempat selamat di Kelantan dan Terengganu bagi menghantar wakil-wakil yang berkesan di Dewan Rakyat. Kedua, untuk meneliti latar belakang calon-calon yang benar-benar bersih bagi mengelakkan pengkhianatan ke atas parti oleh wakil rakyat.

Isu keberkesanan wakil rakyat PAS di Parlimen telah mendapat perhatian Jawatankuasa Agung PAS kerana ada wakil rakyat yang gagal berfungsi dengan berkesan, sehingga PAS perlu memilih pemimpin terbaiknya untuk dicalonkan di Kelantan atau Terengganu seterusnya menjadi wakil rakyat yang berkesan di Dewan Rakyat.

Sebenarnya, semenjak 0gos 1968, PAS berhadapan dengan isu pengkhianatan wakil rakyat yang hampir menjatuhkan Kerajaan PAS Kelantan setelah beberapa ADUN-nya 'menjual' kerusi mereka. Akibatnya, Umno hampir-hampir dapat membuat usul undi tidak percaya di DUN Kelantan pada 20 Ogos 1968.

Empat ADUN - Abdul Rahman Mohd Salleh, Omar Mohammad, Yusof Latif dan Abdullah Yusof - telah keluar PAS, bersama seorang lagi ADUN, Saufi Idris pada 18 Ogos 1968. Tetapi tiga ADUN kecuali Abdullah Yusof dan Saufi Idris telah menyertai semula PAS dalam peristiwa Turn about - About turn.

Kerana adanya isu ketidakberkesanan wakil rakyat dan pengkhianatan wakil rakyat ini, pada 12 Januari 1969, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah menubuhkan Jawatankuasa Menapis dan Menetapkan Calon-calon PAS bagi menghadapi Pilihan Raya Umum 1969.

11 Januari 2011 : Presiden PAS Nafi Laporan Akhbar Yang Memanipulasi Isu 'Negara Islam'

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 2011, Presiden PAS, Datuk Seri Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang telah menafikan dengan kekesalan terhadap laporan akhbar The Star berkaitan isu negara Islam yang dimanipulasikan untuk mengelirukan rakan-rakan PAS dalam Pakatan Rakyat. Penafian ini dibuat ekoran laporan The Star pada 10 Januari 2011 yang bertajuk "PAS won't bow to presure from any quater, says Hadi" yang dianggap oleh PAS sebagai tersasar dan tidak benar.

Pada asalnya, Presiden PAS dalam ucapannya di Majlis Suai Kasih anjuran PAS Titiwangsa pada 9 Januari 2011, telah menegaskan bahawa PAS melihat perkembangan yang sangat positif di kalangan rakan-rakan Pakatan Rakyat dalam memahami maksud Islam yang diperjuangkan oleh PAS. PAS bermaksud untuk melaksanakan Islam dalam kerangka Perlembagaan Persekutuan yang dipertahankan oleh semua parti Pakatan Rakyat.

Paradigma ini, menurut Presiden PAS, akan memperkukuhkan lagi kerjasama erat PAS dalam Pakatan Rakyat, bertepatan dengan semangat dalam dasar bersama yang dipersetujui melalui Dasar Bersama Muafakat Rakyat. Penegasan Presiden PAS ini adalah rentetan dari ucapan beliau dalam Konvensyen Pakatan Rakyat Kedua pada 19 Disember 2010 di Pulau Pinang, di mana PAS akan terus menjadi penjaga amanah bagi memperkasakan Islam sebagai agama Persekutuan di negara ini.

Walau bagaimanapun, The Star pada 10 Januari 2011 telah mendakwa bahawa PAS tidak akan tunduk kepada tekanan mana-mana parti dalam melaksanakan agenda negara Islam. Ini akan menimbulkan pergeseran parti-parti Pakatan Rakyat. Atas manipulasi media ini, pada 11 Januari 2011, Presiden PAS telah menyatakan kekesalannya dan menafikan laporan yang mengelirukan itu.

10 Januari 1990 : PAS Kekal Kerjasama Dengan Semangat 46, Tidak Dengan DAP

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1990, Jawatankuasa Kerja PAS Pusat telah menetapkan bahawa kerjasama PAS- Parti Semangat 46 (S46) dikekalkan dan tiada kajian semula dibuat ke atas hubungan politik tersebut, walaupun musuh-musuh politik PAS berusaha melaga-lagakan kedua-dua parti ini ekoran wujudnya kerjasama S46 dengan DAP.

Hubungan politik PAS dengan bekas Team B Umno telah terbentuk semenjak Umno berpecah pada 1988 dan PAS menganjurkan Makan Malam Pemikir Ummah pada 23 Disember 1988 yang mempertemukan pimpinan PAS dan pimpinan serpihan Umno, yang berkemuncak dengan kerjasama dalam Pilihan Raya Kecil Teluk Pasu yang dimenangi oleh calon PAS, Ustaz Harun Taib pada 25 Jun 1989.

Hubungan dengan serpihan Umno ini menjadi lebih kukuh apabila S46 telah berjaya didaftarkan pada Mei 1989, yang diikuti oleh tindakan Hamim keluar dari BN dan menyertai Angkatan Perpaduan Ummah bersama Berjasa dan S46. PAS pula membentuk kerjasama politik PAS-APU untuk mengukuhkan pembangkang Melayu Islam bagi menggantikan Umno yang telah berpecah.

Di sebalik pakatan PAS-S46 melalui APU ini, pada 9 Disember 1989, Presiden S46, Tengku Razaliegh Hamzah telah menghadiri program DAP di Kuala Lumpur dan mengesahkan hubungan politik kedua-dua parti tersebut. Ini menimbulkan reaksi negatif pimpiman PAS. Bekas Penasihat Undang-undang PAS, Suhaimi Said telah bertindak menyeru ahli-ahli PAS supaya mengundi MCA yang menentang DAP dalam Pilihan Raya Kecil Bentong pada 13 Mei 1989 atas sebab menentang kerjasama PAS dengan DAP.

Ekoran ketegangan ini, Jawatankuasa Kerja PAS Pusat pada 10 Januari 1990, setelah menerima laporan pertemuan antara Yang Dipertua PAS Pusat, Ustaz Fadzil Mohd Nor dengan Tengku Razaliegh, telah mengambil keputusan untuk meneruskan hubungan dengan S46 dan menasihati parti itu supaya tidak terlalu terbuka dalam hubungannya dengan DAP demi menjaga sensitiviti pengundi Melayu, terutama ahli-ahli PAS.

PAS bertegas bahawa kerjasama S46-DAP tiada kaitan dengan PAS, kerana hubungan PAS-S46 adalah satu kerjasama yang lain, yang S46 berhak berkawan dengan mana-mana parti politik. PAS berpendapat bahawa pakatan PAS-APU merupakan alternatif terbaik kepada BN dalam Pilihan Raya Umum Ke-10.

08 Januari 1962 : Ustaz Khaidir Sebagai Pesuruhjaya PAS Kelantan

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1962, Jawatankuasa Kerja Agung PAS telah melantik Ustaz Khaidir Khatib sebagai Pesuruhjaya PAS Kelantan yang kedua menggantikan Mohd Asri Haji Muda yang terpilih sebagai Naib Yang Dipertua Agung PAS dalam Mesyuarat Agung Tahunan PAS pada 5-6 Januari 1962. Beliau dilantik bersama pesuruhjaya-pesuruhjaya PAS negeri yang lain.

Ustaz Khaidir merupakan seorang tokoh politik Islam yang berasal dari Sumatera Barat dan mendapat pendidikan tinggi agama di sana. Beliau berhijrah ke Kelantan sebelum Perang Dunia Kedua dan pernah terlibat dengan gerakan politik Islam di sana. Di Tanah Melayu, beliau berkhidmat sebagai guru agama di Maahad Il Ihya as-Syariff, Gunung Semanggol dan terlibat aktif dalam Hizbul Muslimin pada 1948.

Beliau yang menyertai PAS pada 1954 telah dicalonkan bertanding di DUN Ulu Kelantan Barat pada 1959 dan menjadi wakil rakyat sehingga 1964. Pada awal 1962, kerana perlantikan Mohd Asri sebagai Naib Yang Dipertua Agung PAS sebelum dilantik sebagai Exco Kerajaan Negeri Kelantan, Ustaz Khaidir telah menggantikan Mohd Asri sebagai pemimpin utama PAS Kelantan.

Antara objektif penting daripada perlantikan ini adalah untuk membolehkan konsep parti menguasai kerajaan diamalkan di Kelantan, selain mengukuhkan kedudukan Kerajaan PAS Kelantan terutama selepas Pilihan Raya Umum 1964. Ustaz Khaidir selaku Pesuruhjaya PAS Kelantan dilantik sebagai Setiausaha Politik Menteri Besar Kelantan, Mohd Asri yang baru dilantik sebagai menteri besar pada 10 Mei 1964, iaitu satu langkah penting untuk membolehkan parti menguasai kerajaan.

Antara sumbangan terbesar Ustaz Khaidir selaku pimpinan utama PAS Kelantan ialah cadangan beliau supaya Menteri Besar, anggota Exco dan ADUN-ADUN membuat potongan gaji secara tetap untuk disumbang dalam Dana Pendidikan Kelantan bagi membiayai pendidikan tinggi anak-anak Kelantan. Antara pelajar yang dibiayai dari dana ini ialah Datuk Abdul Halim Abdul Rahman (bekas Timbalan Menteri Besar Kelantan) dan Datuk Daud Mohamad (Qadhi Besar Kelantan). Hari ini, dana yang pernah dipengerusikan oleh Ustaz Khaidir ini telah dikenali sebagai Yayasan Islam Kelantan (YIK).

Ustaz Khaidir yang juga Ahli Jawatankuasa Agung PAS dan Yang Dipertua PAS Ulu Kelantan, terus menjadi Pesuruhjaya PAS Kelantan semenjak 8 Januari 1962 sehingga digantikan oleh pesuruhjaya ketiga, Haji Mohd Noor Yusoff (Haji Mohd Noor Machang) pada 23 April 1968.

07 Januari 2001 : PAS Setuju Bermuzakarah Isu Perpaduan Nasional Dengan UMNO

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 2001, akhbar Berita Minggu mendedahkan bahawa Lajnah Politik PAS Pusat telah bersetuju supaya parti itu mengadakan muzakarah dengan Umno dalam isu perpaduan nasional. Strategi yang dibuat oleh PAS ini adalah bagi membolehkan mereka membuat desakan yang lebih berkesan dalam menghadapi kezaliman Barisan Nasional (BN) terutama setelah pemecatan Datuk Seri Anwar Ibrahim pada 2 September 1998.

Isu Datuk Seri Anwar yang tercetus pada September 1998 telah memberi kesan buruk kepada BN apabila PAS berjaya menguasai Kelantan dan Terengganu dalam Pilihan Raya Umum 1999 melalui gabungan politik Barisan Alternatif (BA). Ekoran itu, BN telah mengenakan tekanan politik ke atas PAS secara besar-besaran seperti halangan ceramah umum, pengurangan permit penerbitan Harakah, tekanan ke atas sekolah agama rakyat (SAR), mengaitkan PAS dengan Kumpulan al-Ma'unah, rampasan royalti minyak, mengharamkan penggunaan perkataan Islam pada parti politik, mendakwa Ketua Pengarang Harakah di mahkamah dan lain-lain sehingga kegiatan politik pembangkang terjejas.

Marah terhadap kezaliman BN ini, dalam Pilihan Raya Kecil DUN Lunas pada 29 November 2000, rakyat telah menolak BN. Menyedari keadaan ini, Dr Mahathir telah mengubah strategi dengan menawarkan perundingan kepada PAS dan Parti Keadilan Nasional (PKN) pada 24 Disember 2000, dan para pemimpin PAS menunjukkan sikap yang positif terhadap tawaran Umno jika parti itu 'benar-benar ikhlas'. Jawatankuasa Pengurusan dan Disiplin Umno turut bersetuju dengan cadangan Dr Mahathir, tetapi PKN pada 8 Januari 2001 telah menolak pelawaan Umno.

PAS sebaliknya, pada 7 Januari 2001 telah dilaporkan oleh media massa bahawa ia telah bersetuju untuk bermuzakarah dengan Umno dalam isu perpaduan nasional. Presiden PAS, Datuk Fadzil Mohd Noor mempertegaskan ia bukan untuk bersatu dengan Umno, tetapi untuk berdakwah kepada Umno. PAS pada 14 Februari 2001 kemudiannya menetapkan untuk memasukkan isu-isu kepincangan sistem kehakiman, pencabulan demokrasi, kemelesetan ekonomi dan peningkatan peranan Islam sebagai agenda muzakarah ini. Jawatankuasa Bersama Muzakarah PAS-Ummo bagaimanapun gagal menyelaraskan isu-isu yang dikemukakan oleh PAS kerana Umno tidak serius. Jawatankuasa Kerja PAS Pusat pada 18 Februari 2001 telah menangguhkan muzakarah ini kerana kegagalan jawatankuasa bersama tersebut.

06 Januari 1983 : Aduan Disiplin PAS Kelantan Terhadap Tindakan Datuk Asri Muda

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1983, PAS Kelantan yang dipimpin oleh Tuan Guru Nik Abdul Aziz Nik Mat telah membuat aduan tatatertib terhadap bekas Yang Dipertua Agung PAS, Datuk Mohd Asri Haji Muda dan para penyokongnya kerana melakukan kegiatan memecahbelahkan PAS setelah beliau meletak jawatan pada 23 Oktober 1982.

Datuk Mohd Asri dan pengikutnya telah menyerang kepemimpinan ulamak PAS, walaupun para ulamak PAS bertegas supaya parti Islam ini mesti kekal bergerak berlandaskan al-Quran dan Sunnah. Antara tindakan pengikut Datuk Mohd Asri ialah menubuhkan organisasi haram dalam PAS bagi menimbulkan perpecahan dalam parti.

Mereka telah menubuhkan Jawatankuasa Bertindak yang diketuai oleh Datuk Nik Man Nik Mohamad, bekas Timbalan Menteri Besar Kelantan selaku Pesuruhjaya Jawatankuasa Bertindak tersebut, selain Abdul Hamid Saleh (Tim. Pesuruhjaya), Mohamad Mahmud (Setiausaha), Datuk Ishak Lotfi Omar (Bendahari) dan Haji Abdul Rahman Simpol (Ketua Dewan Ulamak). Jawatankuasa Bertindak ini telah menganjurksn perhimpunan-perhimpunan untuk menyokong Datuk Mohd Asri dan mewujudkan 'parti dalam parti' yang merosakan perpaduan PAS.

Ekoran kegiatan parti dalam parti ini, PAS Kelantan telah membuat aduan tatatertib dan mengemukakan laporan penuh tentang kegiatan yang merosakan parti ini dan mencadangkan tindakan disiplin diambil. Pada 8 Januari 1983, Dewan Pemuda PAS Pusat yang dipimpin oleh Cikgu Mustafa Ali turut mengambil keputusan untuk membuat aduan yang sama.

Hasil dari Laporan Tatatertib PAS Kelantan pada 6 Januari 1983 ini, Jawatankuasa Tatatertib PAS pada 23 Januari 1983 telah mengambil tindakan tatatertib terhadap 13 orang ahli PAS di mana dua orang telah dipecat, lapan orang digantung keahlian termasuk Datuk Mohd Asri dan tiga yang lain diberi amaran. Akibat dari tindakan ini, Datuk Mohd Asri dan pengikutnya telah menubuhkan parti serpihan, Hizbul Muslimin Malaysia (Hamim) pada 2 Julai 1983 dan sekali gus membebaskan PAS daripada masalah dalaman.

05 Januari 1962 : PAS Mahu Hak Istimewa Orang Melayu Kekal Dan Terjamin

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1962, Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Ke-10 telah membuat desakan kepada Kerajaan Pusat supaya meminda Perlembagaan Persekutuan untuk "menetapkan hak istimewa orang-orang Melayu kekal dan terjamin selama-lamanya," ekoran dari cadangan penubuhan Malaysia yang dilihat oleh PAS akan memberi kesan buruk terhadap kedudukan politik Melayu Islam di negara ini.

Pada 27 Mei 1961, Perdana Menteri, Tunku Abdul Rahman Putra telah mengumumkan cadangan penubuhan Malaysia di Singapura yang melibatkan Persekutuan Tanah Melayu, Brunei, Sabah, Sarawak dan Singapura. Dalam Mesyuarat Agung Khas PAS pada 15 Oktober 1961, PAS telah mengambil pendirian untuk menolak penubuhan Malaysia kerana ia "ibarat menggali kubur politik orang Melayu," sebaliknya PAS mahu sebuah negara Melayu Raya ditubuhkan melibatkan kepulauan Indonesia, Filipina dan seluruh kepulauan Melayu yang boleh menjamin kedudukan politik orang Melayu.

Sebelum ini, PAS telah menolak idea hak istimewa orang-orang Melayu kerana PAS berpegang bahawa orang Melayu patut diberikan hak ketuanan. Namun perjuangan PAS semenjak 1954 ini gagal, kerana Suruhanjaya Reid telah menerima cadangan Umno tentang hak istimewa orang Melayu. Ekoran itu, PAS berusaha menjamin hak ini dapat dipertahankan setelah kemerdekaan dicapai.

Pada 16 Oktober 1961, Yang Dipertua Agung PAS, Prof Dr Burhanuddin al-Helmy telah membawa usul persendirian di Dewan Rakyat untuk memasukkan Indonesia, Filipina dan pulau-pulau Melayu dalam cadangan Malaysia. Namun cadangan PAS telah ditolak oleh Dewan Rakyat. PAS tetap berpandangan bahawa kemasukan orang bukan Melayu dari Singapura, Sabah dan Sarawak akan memberi kesan buruk terhadap kestabilan politik Tanah Melayu. Ternyata pandangan PAS terbukti apabila berlaku Tragedi 13 Mei 1969.

Akibat dari kebimbangan ini, PAS melalui Mesyuarat Agung Tahunan di Melaka pada 5-6 Januari 1962 telah membincangkan masa depan politik orang Melayu Islam ekoran cadangan penubuhan Malaysia dan keengganan Kerajaan Perikatan mempertimbangkan pandangan PAS. Pada 5 Januari 1962, PAS telah mengambil pendirian mendesak Kerajaan Persekutuan menjamin kedudukan hak istimewa orang-orang Melayu di dalam Perlembagaan, sekali gus hak ini akan terjamin dari ancaman kemasukan bangsa asing setelah Malaysia ditubuhkan.

04 Januari 1953 : Muzakarah Ulamak Se-Malaya

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1953, PAS telah menganjurkan Muzakarah Ulamak Se-Malaya di Madrasah Daeratul Maarif al-Wathaniyah, Kepala Batas bagi membincangkan 16 perkara khilafiah yang telah memecahkan perpaduan umat Islam di negara ini.

Perpecahan para ulamak semenjak awal abad ke-20 kerana isu-isu khilafiah telah berjaya disatukan semula oleh PAS pada 1951 apabila ulamak Kaum Muda dan Kaum Tua bersatu pendapat tentang tentang kewajipan memperjuangkan kemerdekaan dan menegakkan negara Islam. Kedua-dua aliran ini bersatu dalam PAS.

Namun begitu, penyatuan para ulamak telah mengancam musuh-musuh Islam, lalu isu-isu khilafiah seperti bilangan rakaat terawih, talkin, bacaan ushalli, cara bayaran zakat, bilangan jemaah solat Jumaat dan lain-lain dimainkan di media-media sehingga berlaku pergeseran di kalangan ulamak kedua-dua aliran ini.

Di dalam PAS sendiri, pertembungan ini berlaku di antara Sheikh Abdullah Fahim, Ketua Dewan Ulamak PAS yang juga Mufti Pulau Pinang yang mewakili Kaum Tua dengan Sheikh Ibrahim Aqibi, Ketua PAS Cawangan Pulau Pinang yang mewakili Kaum Muda dalam beberapa isu khilafiah. Yang Dipertua Agung PAS, Haji Ahmad Fuad Hassan dan Timbalan Yang Dipertua Agung PAS, Haji Ghazali Abdullah turut berselisih pendapat dalam isu pihak ketiga menerima wang dari sumber yang haram dalam isu loteri MCA.

Menyelesaikan pergeseran yang merugikan umat ini, PAS telah menganjurkan Muzakarah Ulamak Se-Malaya untuk mempertemukan ulamak kedua-dua aliran ini dan menyelesaikan kekusutan yang berlaku. 16 perkara khilafiah telah disenaraikan untuk dimuzakarahkan.

Walau bagaimanapun, Muzakarah Ulamak Se-Malaya pada 4 Januari 1953 ini gagal mencapai objektif apabila ulamak Kaum Muda tidak menghadirinya, sebaliknya menganjurkan satu muzakarah yang lain di Chung Ling School, Pulau Pinang pada 2-3 Mei 1953, selain menerbitkan buku "Risalah Penebas Bid'ah di Kepala Batas" tulisan Sheikh Tahir Jalaluddin. Semenjak kegagalan muzakarah ini, ulamak Kaum Muda telah meminggirkan diri dari PAS sehingga kemasukan Dr Burhanuddin al-Helmy pada akhir 1956.

Keikhlasan Terhadap Perjuangan Islam

Bukan mudah untuk kita menjadi ikhlas. Suatu ketika, saya ditanya oleh ayah saya, "Kamu masuk PAS ni, pergi mesyuarat ke sana sini, tak kan kamu tak dapat apa-apa elaun?".

Saya senyum dan faham terhadap soalan ayah. Beliau risaukan anaknya tak berduit, apatah lagi dengan keadaan kami yang telah berkeluarga. Saya pula, tidak pernah terfikir untuk meminta sesuatu Bahkan, duit yang diperolehi, biasanya diserahkan semula sebagai infak. Malu untuk saya ambil dengan amal islami yang tidak seberapa.

Perjuangan bukan mudah walaupun nampak seronok. Seorang pejuang boleh kalah dengan wang. Wang pula adalah keperluan.

KEIKHLASAN TERHADAP PERJUANGAN ISLAM

Oleh: Al-Fadhil Ustaz Nasrudin bin Hasan At-Tantawi [Ketua Penerangan PAS Pusat]

Keikhlasan adalah rahsia antara seorang pejuang dengan Tuhannya. Ia pula menjadi sumber utama yang menentukan nusrah (pertolongan) dalam mencapai kemenangan daripada Allah. Keikhlasan seorang pejuang merupakan jambatan utuh antara dirinya dengan Allah dan ini memudahkan urusan membina hubungan erat (taqarrub) yang berterusan. Melalui hubungan erat inilah pula akan disalurkan pertolongan dan kemenangan.

Masakan tidak, kerana keikhlasan melahirkan kesungguhan bekerja dan bertugas tanpa mengharapkan balasan atau imbuhan dunia yang sedikit. Kesungguhan tersebut pula akan menghasilkan kualiti perjuangan yang tinggi malah turut merningkatkan reputasi pejuang itu sendiri.

Keikhlasan turut berfungsi sebagai formula yang sangat berkesan untuk membunuh virus yang terbit dari sifat mazmumah (negatif) seperti:

1- Riya’ : bekerja untuk diperlihatkan kepada umum kononnya ia seorang yang rajin dan tekun sedang prestasinya merosot jika tiada orang melihat aksinya.

2- U’jub : bangga diri kerana telah banyak memberi sumbangan kepada jamaah dan merasakan orang lain tidak sepertinya.

3- Hubbu Riyasah : cinta jawatan sehingga mendorong berlakunya lobi melobi, politik cantas, gerakan sulit menjatuhkan rakan, membunuh karektor, fitnah) dan sebagainya yang merosakkan keikhlasan beramal dengan amal Islami.

Tanpa keikhlasan dalam perjuangan, biarpun sehebat mana pengaruh dan publisiti yang berjaya diraih kesannya sangat memudaratkan jamaah. Paling minima kesan yang bakal diterima ialah hilangnya keberkatan dan kemanisan berjuang. Seterusnya mencetuskan pelbagai konflik dalaman yang melambatkan perjalanan jamaah dan kemuncaknya ialah Allah swt membatalkan jadual kemenangan yang telah dijanjikan-Nya.

Terdapat berberapa tanda keikhlasan dalam perjuangan Islam :-

Petanda Satu : Nawaitu yang jelas dan tepat hanya kerana Allah, tidak kerana target nak jadi ketua atau seumpamanya sehingga melanggar disiplin amal Jama’ie atau membina imej diri sehingga merempuh sistem syura dalam amal Islami.

“Sesungguhnya amalan berasaskan niat dan sesungguhnya bagi setiap individu terpulang kepada apa yang diniatkan, maka barangsiapa yang berhijrah kerana Allah dan Rasul-Nya maka hijrahnya kembali kepada Allah dan Rasul-Nya dan barangsiapa yang berhijrah kerana dunia (tujuan keduniaan) yang ingin diperolehinya atau kerana perempuan yang ingin dikahwininya maka hijrahnya kembali kepada tujuan asal hijrah yang ia lakukan.”

[Riwayat Bukhari dan Muslim]

Nawaitu yang betul sangat diperlukan oleh seorang pejuang kerana ia kelak akan berfungsi sebagai senjata dan penangkis agar ia tidak gugur dari perjuangan suci ini sekalipun diuji dan digoncang perasaannya. Hasil nawaitu yang ikhlas ini mercerna 5 sifat positif bagi seorang pejuang iaitu ;

1. Jiwa yang tenang
2. Rohani yang kuat
3. Istiqamah terhadap tugas
4. Semua tugas menjadi ibadat
5. Beroleh ganjaran dalam tugas

Petanda Dua : Bekerja dan bertugas walau tanpa jawatan. Jawatan hanya menjadi alat dan pengagihan tugas, bukan platform amal. Sikap hanya aktif semasa memegang jawatan dan menghilangkan diri dikala tidak berjawatan adalah sikap negatif yang menzahirkan ketidakikhlasan dalam perjuangan. Contohilah Khalid ibn al-Walid yang menerima surat pemecatan di tengah medan perang dari Amir al-Mukminin Umar al-Khattab, tetapi Khalid al-Walid meneruskan perjuangan sehingga perang selesai, baharulah surat itu diwartakan kepada umum.

Lantas sahabat mempersoalkan kenapa Khalid al-Walid terus berperang walhal ia tidak lagi menjadi ketua turus tentera waktu itu. Khalid al-Walid mengemukakan jawapan yang cukup jelas mempamerkan keikhlasan seorang pejuang bahawa ia berjuang dan berperang bukan kerana Umar tetapi kerana Allah.

Petanda Tiga : Bersedia menerima dan memberi nasihat atau teguran, kerana sikap ini bukan sahaja menyuburkan budaya At-Tanasuh (nasihat-menasihati) dikalangan anggota parti / jamaah malah menyemarakkan semangat keikhlasan berjuang. Justeru mereka yang memperjuangkan kepentingan peribadi dan merasakan hanya dirinya yang betul, pasti tidak akan memiliki sikap tersebut.

“Agama ialah nasihat, lantas kami bertanya; Bagi siapa? Rasulullah menjawab, bagi Allah, Kitab-Nya, Rasul-Nya, pemimpin muslimin dan orang-orang awam mereka (Muslimin).”

[Riwayat Muslim]

Petanda Empat : Tidak bermain alasan untuk mengelak diri dari aktiviti jamaah. Sebaliknya gigih berikhtiar untuk melaksanakan tanggungjawab dan amanah dalam apa jua keadaan sekalipun.

“Orang-orang yang beriman kepada Allah dan hari akhirat, tidak akan meminta izin kepadamu untuk (tidak turut) berjihad dengan harta benda dan jiwa mereka. Dan (ingatlah) Allah Maha Mengetahui akan orang-orang yang bertaqwa. Sesungguhnya yang akan meminta izin kepadamu hanyalah orang-orang yang tidak beriman kepada Allah dan hari akhirat, dan yang hati mereka (sangat) ragu-ragu. Oleh itu mereka sentiasa bingung teragak-agak dalam keraguannya.”

[Surah al-Taubah : 44 - 45]

Petanda Lima : Bersedia menerima arahan dalam apa jua keadaan sungguhpun arahan itu tidak bersesuaian dengan keinginan diri. Sanggup mengenepikan kepentingan peribadi demi bukti sebuah keikhlasan.

Petanda Enam : Prihatin terhadap keperluan jamaah. Memberi tumpuan penuh dan serius terhadap jadual aktiviti dan keperluan semasa dengan rasa tanggungjawab, tidak hanya menanti surat jemputan atau arahan. Rasa terpanggil untuk menunaikan keperluan jamaah adalah sikap yang mempamerkan keikhlasan seorang pejuang.

Petanda Tujuh : Tolak ansur dalam mengendali gerak kerja dan masalah jamaah jua menjadi cermin ke arah melahirkan jiwa yang ikhlas. Tabiat mementingkan diri sendiri adalah jelas bertentangan dengan prinsip keikhlasan.

Petanda Lapan : Menghormati generasi terdahulu sekalipun mereka serba kekurangan kerana mereka sekurang-kurangnya menjadi mata rantai menyambung perjuangan suci ini.

“Dan orang-orang (Islam) yang datang kemudian daripada mereka (berdoa dengan) berkata; Wahai Tuhan Kami! Ampunkanlah dosa kami dan dosa saudara-saudara kami yang mendahului kami dalam iman, dan janganlah Engkau jadikan dalam hati perasaan hasad dengki dan dendam terhadap orang-orang yang beriman. Wahai Tuhan kami! Sesungguhnya Engkau Amat Melimpah Belas kasihan dan Rahmat-Mu.”

[Surah al-Hasyr : 10]

Petanda Sembilan : Post mortem dan muhasabah aktiviti yang telah dijalankan. Pejuang yang ikhlas tidak bersikap sambil lewa terhadap aktiviti jamaah yang dilaksanakan.

“Wahai orang-orang yang beriman! Bertaqwalah kepada Allah (dengan mengerjakan suruhan-Nya dan meninggalkan larangan-Nya); dan hendaklah tiap-tiap diri melihat dan memerhatikan apa yang ia telah sediakan (dari amal-amalnya) untuk hari esok (hari akhirat). Dan (sekali lagi diingatkan): Bertaqwalah kepada Allah, sesungguhnya Allah Amat Meliputi Pengetahuan-Nya akan segala yang kamu kerjakan.”

[Surah al-Hasyr : 18]

Petanda Sepuluh : Mengakui dan menginsafi kesilapan yang dilakukan agar ia tidak berulang kembali. Pejuang yang ikhlas tidak teragak-agak dan malu untuk akui kesilapan malah segera insaf dan bertaubat.

Petanda Sebelas : Jaga rahsia jamaah, justeru ia suatu amanah yang mesti dipelihara oleh setiap anggota dan pimpinan. Perbuatan membocorkan rahsia jamaah seperti mendedahkan minit mesyuarat kepada mereka yang bukan ahli mesyuarat dan umum adalah merupakan perbuatan khianat yang tidak sewajarnya dilakukan oleh anggota atau peminpin jamaah.

Petanda Dua Belas : Menepati keputusan dan ketetapan jamaah. Ia merupakan kewajipan jamaei yang mesti dipatuhi. Mewujudkan jamaah dalam jamaah atau mesyuarat tidak rasmi selepas mesyuarat rasmi untuk merubah keputusan jamaah dan menyanggahinya adalah satu kesalahan serius dalam akhlak berjamaah.

03 Januari 1953 : Rancangan Politik PAS Ke Arah Perjuangan Kemerdekaan Tulen

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1953, Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Pertama di Madrasah Daeratul Maarif al-Wathaniyyah, Kepala Batas telah meluluskan tujuh Rancangan Politik PAS sebagai sebuah pergerakan politik Islam di negara ini setelah Hizbul Muslimin terkubur pada akhir 1948. Agenda utama dalam Rancangan Politik PAS ialah memperkenalkan kemerdekaan tulen kepada rakyat Tanah Melayu, menanamkan semangat dan menjalankan cara-cara untuk mencapainya.

Enam lagi Rancangan Politik PAS ialah:

1. Memperkenalkan demokrasi sejati kepada umat Islam;

2. Menubuhkan Dewan Pemuda PAS yang akan melaksanakan cita-cita merdeka PAS, dan Dewan Ulamak sebagai penasihat keagamaan;

3. Memperkenalkan PAS kepada dunia Islam;

4. Menimbulkan cogan-cogan (syiar) Islam;

5. Menegakkan sebuah negara merdeka berasaskan rakyat; dan

6. Kemerdekaan Malaya dalam lingkungan British Commonwealth.

Tujuh Rancangan Politik PAS ini menunjukkan bahawa semenjak awal penubuhannya PAS telah meletakkan perjuangan mencapai kemerdekaan sebagai sasaran yang dinyatakan dengan jelas. Konsep kemerdekaan tulen yang dipegang oleh PAS adalah kemerdekaan yang membebaskan manusia daripada perhambaan sesama makhluk kepada pengabdian total terhadap Allah, lalu beramal dengan syariat Islam dalam kehidupan individu, keluarga, masyarakat dan negara secara syumul.

Mesyuarat Agung Tahunan PAS pada 3 Januari 1953 ini juga telah memutuskan bahawa "Merdeka!" menjadi cogan kata PAS, manakala bendera perjuangan kemerdekaan Alam Melayu, Sang Saka Merah Putih menjadi bendera PAS dengan memasukkan bulatan hijau di pangkal kiri sebelah atas yang tertulis di dalamnya perkataan "Allah Muhammad."

02 Januari 1963 : Penetapan Halatuju PAS Untuk Menegakkan Permerintahan Islam

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1963, PAS telah mengambil ketetapan dalam Mesyuarat Agung Tahunannya Kali Ke-11 bahawa tujuan utama perjuangan PAS ialah "menjalankan ikhtiar-ikhtiar politik dan perlembagaan untuk mewujudkan di dalam Persekutuan Tanah Melayu akan pemerintahan Islam yang berjalan di dalamnya hukum-hukum Allah, pegangan-pegangan Islam dan pandangan hidup Islam." [Undang-undang Tubuh PAS (Pindaan) 1963, Fasal 2(1)].

Pindaan terhadap Undang-undang Tubuh PAS (Pindaan) 1954 ini telah diterima dalam Mesyuarat Agung Tahunan PAS yang diadakan di Dewan Kesatuan Syarikat Guru-guru Melayu, Bandar Melaka pada 31 Disember 1962 hingga 2 Januari 1963. Pindaan ini dibuat untuk menyatakan dengan jelas kepada rakyat Persekutuan Tanah Melayu tentang tujuan perjuangan PAS dalam usaha menegakkan negara Islam di negara ini setelah kejatuhan khalifah pada 1924.

Sebelumnya, pada 1953, PAS telah menetapkan tujuannya adalah untuk melaksanakan hukum-hukum Islam dalam kehidupan individu dan masyarakat, yang kemudiannya disusun semula pada 1954 dengan menyatakan tujuan PAS adalah memperjuangkan cita-cita Islam dalam masyarakat dan pemerintahan negara. 

Walau bagaimanapun, pada 26 September 1961, Prof Zulkifli Mohamed, Timbalan Yang Dipertua Agung PAS dalam kertas kerjanya "Kedudukan dan Penyusunan Semula (PAS)" telah mencadangkan kepada Jawatankuasa Kerja Agung PAS untuk menyusun semula Undang-undang Tubuh PAS bagi menyatakan dengan jelas tujuan perjuangan PAS. Kertas yang diluluskan dalam Mesyuarat Jawatankuasa Kerja Agung PAS pada 26-28 September 1961 ini bertujuan memberi nafas baru kepada PAS pasca Pilihan Raya Umum 1959.

Pindaan ini walau bagaimanapun telah diputuskan oleh Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Ke-10 pada 5-6 Januari 1962 supaya ia dibawa ke Mesyuarat Agung Khas PAS yang dijadual pada 22 April 1962. Namun begitu, atas faktor teknikal, mesyuarat agung khas itu tidak dapat dilaksanakan, yang menyebabkan usul penetapan tujuan perjuangan PAS adalah untuk menegakkan pemerintahan Islam di dalam Undang-undang Tubuh PAS ini hanya dapat diluluskan sebagai resolusi Mesyuarat Agung Tahunan PAS Kali Ke-11 di Melaka yang berakhir 2 Januari 1963.

01 Januari 1973 : Pembentukan Kerajaan Campuran PAS-Perikatan

Oleh : Dr. Mohd Fadhli Ghani (Institut Al-Balaghul Mubin)

Pada hari ini dalam tahun 1973, PAS telah membentuk Kerajaan Campuran PAS-Perikatan di peringkat Persekutuan dan negeri-negeri seperti di Kelantan, Terengganu dan Kedah. Pembentukan kerajaan campuran ini adalah bertitik tolak daripada Tragedi 13 Mei 1969, yang menyebabkan kekacauan politik dan terjejasnya kuasa politik Melayu Islam di negara ini. Atas faktor tersebut, PAS telah menerima jemputan Kerajaan MAGERAN untuk menyertai Jawatankuasa Perpaduan dan Jawatankuasa Muhibbah sehingga penggantungan aktiviti politik ditamatkan pada 8 Ogos 1970.

Pada 18 Disember 1970, Menteri Muda Penerangan, Abdul Samad Idris telah mencadangkan supaya PAS membentuk kerajaan campuran dengan Perikatan demi kepentingan politik Melayu Islam, sekaligus mendapat reaksi positif para pemimpin politik dan orang-orang Melayu.

PAS telah mengambil langkah mengkaji cadangan ini. Ia bermula dengan usaha PAS Kelantan dalam mengemukakan kertas kerja bertajuk "Kerajaan Campuran PAS-Perikatan" pada 22 Julai 1972, yang diikuti oleh penerimaan di peringkat Jawatankuasa Kerja Agung PAS. Yang Dipertua Agung PAS, Datuk Mohd Asri Haji Muda juga memberikan reaksi positif terhadap percampuran ini dalam Mesyuarat Agung Tahunan PAS pada 28 dan 29 Julai 1972. Mesyuarat agung ini kemudiannya memberi mandat kepada Jawatankuasa Kerja Agung PAS untuk mengkaji pembentukan kerajaan campuran yang dimaksudkan.

Jika dilihat daripada awal, Rundingan PAS-Perikatan telah bermula sejak 16 Ogos 1972, dengan berberapa syarat ketat yang dikemukakan oleh PAS, bermatlamat agar ia menguntungkan Islam dan tidak menjejaskan dasar perjuangan PAS itu sendiri. Dewan Ulamak PAS Pusat (atas arahan Jawatankuasa Agung PAS) telah membentuk Jawatankuasa Tarjih bagi mengkaji kedudukan percampuran ini dari sudut hukum syarak, sehingga membawa kepada Perjumpaan Ulamak-ulamak PAS pada 14 Disember 1972 yang akhirnya, mengharuskan kerajaan campuran ini.

Pada 22 Disember 1972, PAS Pusat telah mengadakan Mesyuarat Agung Khas PAS untuk mendapat mandat percampuran ini. Akhirnya, pada 28 Disember 1972, Yang Dipertua Agung PAS bersama Pengerusi Perikatan, Tun Abdul Razak Hussein telah mengumumkan pembentukan Kerajaan Campuran PAS-Perikatan melibatkan Kerajaan Pusat serta berberapa kerajaan negeri seperti di Kelantan, Terengganu dan Kedah bermula 1 Januari 1973.